uit ‘De bezoeker’

Rabbi Iakov was zeer geliefd in het dorp, maar toch klonk zijn gezang bij de arke des verbonds sjabbat na sjabbat steeds klaaglijker. Hij wilde niet meer. Hij wilde de zondaars niet meer met de gestrengheid van de Almachtige bedreigen, en ook de vromen niet meer met zijn goedertierenheid troosten. Hij vluchtte weg uit zijn synagoge, vermomde zich, begon een zwervend leven te leiden.

Onderweg belandde hij bij een oude vrouw die door iedereen verlaten in haar troosteloze kot op sterven lag. “Waarom heb ik geleefd als ik zo ver ik me herinneren kan, niets dan leed te dragen heb gekregen?”, jammerde de oude vrouw. “Om het te dragen”, antwoordde de vermomde rabbi, en zo verzoende hij de stervende met haar lot. Toen hij haar gezicht met een doek toedekte besloot hij voortaan z’n mond te houden.

Op de derde dag van zijn zwerftocht ontmoette hij een jonge bedelares, die een dode zuigeling op haar rug meedroeg. De rabbi hielp haar een graf te delven; ze legden het lijkje in doeken gewikkeld in de groeve, bedekten het met aarde, aten brood, en de rabbi antwoordde alleen met gebaren op de vragen van het bedelmeisje. “Mijn arme kleine is niets ten deel gevallen, vreugde noch verdriet. Zeg eens, heeft het zin gehad dat het ter wereld kwam?” De vermomde rabbi beschreef met zijn hand een cirkel voor zijn gezicht, maar toen het meisje aanhield, knikte hij van ja. En op hetzelfde moment besloot hij zich niet alleen stom, maar ook doof te houden.

Hij verborg zich voor de mensen in een grot. Niemand vond hem daar, alleen een wezel kwam hem op het spoor. Hij had een wond aan zijn poot, de rabbi legde er geneeskrachtige kruiden op; de wezel verzamelde voortaan smakelijke zaden voor hem. De kluizenaar bad, het diertje bewoog zijn neus, de twee raakten op elkaar gesteld. Op een middag lag de wezel bij de ingang van de grot te zonnen. Opeens dook er een gier uit de lucht neer, greep het dier voor de ogen van de rabbi en nam het mee de lucht in. Daarop dacht de rabbi bij zichzelf dat het beter zou zijn als hij voortaan ook zijn ogen niet meer open zou doen.

Maar omdat hij op die manier – stom, doof en blind – alleen nog maar op de dood kon wachten en omdat hij het niet gepast vond die te verhaasten, begaf hij zich opnieuw op weg, keerde in de kring van zijn gemeente terug en zei opnieuw tegen de mensen dat volgens de wetten van de Almachtige dit in hun leven goed was en dat slecht. Hij deed wat hij vroeger ook had gedaan en nam toe in kracht naarmate hij zich meer schaamde.”

—

György Konrád (uit De Bezoeker, p. 131-132). Daar wordt deze parabel ingeleid met de zin ‘Ik zou natuurlijk zo kunnen handelen als die schelmse rabbi, die…’

‘Not only Mary had a baby…’

Meer info over Une bible op mijn gewone website. Hieronder de moeder.

Dit was ooit een poging tot een mobile friendly versie mijn website, maar het werd niets. Dus als u daarnaar op zoek bent: de desktop friendly versie bestaat nog en grote delen hiervan zijn inmiddels ook responsive…

HET BOEK

Nu u toch hier bent: Moby Dick (boek van Herman Melville) heeft mij al van jongsaf gefascineerd – ik las het voor de literatuurlijst Engels op 16 jarige leeftijd. Een hybride boek, een moderne roman waarin Griekse mythologie, bijbelse allegorie in een spannend drama wordt samengebracht; ook een hybridisch boek (van hubris = overmoed), pretentieus in z’n boodschap en eigenlijk – naar mijn aanvoelen – mislukt als roman. En juist daarom toch weer fascinerend.

Een paar elementen wil ik hier aanhalen. U moet het boek natuurlijk gewoon gaan lezen. (Of de film bekijken, uit 1956, dus liefst met wat historisch gevoel: Gregory Peck in de hoofdrol)

Achab , de eenbenige kapitein, met z’n obsessieve, monomane jacht op de mythische walvis. Hij heeft trekken van koning Achab uit de bijbel (een koning die als ‘slecht’ te boek staat, getrouwd met. Hij is de tegenspeler van de profeet Elia), maar ook van Prometheus (het hele exploot is prometheïsch), en Oedipus (inclusief een orakel van ‘de sfinx’). De schepen die hij ontmoet dragen bijbelse namen: de Jerobeam (= koning van Israel, voorganger van Achab). De kapitein van het schip heef Gabriel (= aartsengel), en die heeft natuurlijk een boodschap voor alle volgende schepen. In zijn complexe schrijfstijl (quasi onleesbaar voor moderne lezers) met lange zinnnen combineert Melville Shakespeare-achtig Engels met de taal van bijbelse profeten (natuurlijk in het idioom van de aloude King James – vertaling. Thematisch is er de constante associatie met het bijbelboek Jona (de man die door een walvis werd opgeslokt, en zo een schip en zijn bemanning redde van de ondergang) en Job (de man die vragen stelt naar de aard van de Schepper en de schepping, met name de Theodicee: Unde malum?  Waar komt het kwaad vandaan? Hoe kan God rechtvaardig zijn als hij almachtig is etc.). Tenslotte: Waarom heet de verteller eigenlijk Ishmael, de verworpen zoon van Abraham en zijn slavin Hagar, die door God nochtans wordt gered? ‘Ishma-el’ betekent overigens: “God hoort”.

Veel plezier met het boek want Moby-Dick is full of meanings: its meaning is a different problem.^[bron]

Dick Wursten

Een spreekwoord wil, dat een druppel een steen uitholt, niet door geweld, maar door dikwijls op dezelfde plek neer te pletsen. In het Latijn: ‘Gutta cavat lapidem non vi, sed saepe cadendo‘. Dit zou een Latijnse vertaling zijn van een Grieks gezegde (Fragment 10) van Choirilos van Samos, een episch dichter uit de tweede helft van de 5de eeuw v.C.* Om dezelfde idee uit te drukken, heeft Ovidius (Epistulae ex Ponto 4,10,5) enkel het begin van het eerste deeltje ervan, en hij voegt er een ander voorbeeld aan toe: ‘Gutta cavat lapidem, consumitur anulus usu.’ (een druppel holt een steen uit, en een ring slijt af door het gebruik.)

In de Middeleeuwen heeft ook een anonieme auteur er een ander voorbeeld bijgevoegd: ‘Gutta cavat lapidem non vi, sed saepe cadendo. Sic addiscit homo non vi, sed saepe legendo.’ (Een druppel holt een steen uit, niet door kracht, maar door dikwijls te druppelen. Zo leert een mens bij, niet door kracht, maar door veel te lezen.)

Ook Lucretius (De rerum natura 1, 313) werd ooit getroffen door het druppelen van een dakgoot en wat daarvan het gevolg was: ‘Stillicidii casus lapidem cavat.’ Een ‘stilla’ is een ‘druppel’; ‘‑cidium’ komt van het werkwoord ‘cadere, cecidi, casurus sum’ (vallen); de twee samen: ‘het druppelen’, ook ‘dakgoot’. Het tweede woord, casus’ (het vallen) klinkt als een tautologie of dubbel gebruik: het komt eveneens van ‘cadere’.

Bij Ovidius komt hetzelfde begrip nogmaals voor, zij het in enigszins andere be woording. In zijn Ars amatoria (1, 475‑476) vraagt hij zich af: ‘Quid magis est saxo durum, quid mollius unda? Dura tamen molli saxa cavantur aqua.’ (Wat is harder dan een rots, wat zachter dan water? Nochtans worden harde rotsen door het zachte water uitgehold.) ‘Cavare’ is ongeveer hetzelfde als ‘excavare’, verleden deelwoord’excavatus, ‑ta, ‑tum’ (uithollen, uitgraven). Van ‘cavare’komen onder meerde Franse woorden’cave’ (kelder), ‘caveau’ (grafkelder), ‘cavée’ (holle weg), ‘caverne’ (grot, hol, spelonk)…

In veel gemeenten met een ietwat heuvelachtige bodem, heeft men ooit een straat aangelegd door het bultige in het landschap uit te hollen. Zo’n straat krijgt dan als benaming iets als ‘Holleweg’ of  ‘Holstraat’ of ‘Hollestraat’; in het Latijn: ‘via excavata‘ (uitgeholde weg). Dat werd’via scavata’. Het eerste woord verdween, en ‘scavata’ werd in het Middel‑Nederlands’scavei’ (groef) en later in het Nederlands’schavei’. Zo heet een uitgeholde straat onder meer in Overijse.

BART MESOTTEN 28 juni 2002 DS

* Fragment 10: πέτρην κοιλαίνει ῥανις ὕδατος ἐνδελεχείῃ.’ (Choerilus Epic. Samius, Fragmenta dubia. 330. in: H. Lloyd-Jones and P. Parsons, Supplementum Hellenisticum. Berlin: De Gruyter, 1983: 152)

 

In de Volkskrant van begin december stond een interview met dhr. Fathali Moghaddan. Dat interview was niet zo geweldig, maar de afbeelding die erbij stond des te meer:

1. Ik kan het bij het verkeerde eind hebben
2. Ik bevraag alles kritisch, inclusief het heilige gelijk van mijn gemeenschap
3. Geconfronteerd met bewijzen moet ik mijn mening herzien
4. Proberen mensen die anders zijn beter te begrijpen
5. Ik kan leren van de ander
6. Ik ga op zoek naar informatie & meningen uit vele bronnen
7. Ik sta open voor nieuwe ervaringen
8. Ik creëer nieuwe ervaringen voor anderen
9. Er zijn principes van goed en kwaad
10. Niet alle ervaringen zijn van gelijke waarde