Toelichting
Het Oude Testament is het eindresultaat, het gestolde product, van een lang creatief en cumulatief proces van mondelinge en schriftelijke overlevering van allerlei soorten teksten die voor de Israëlieten belangrijk waren. Die overlevering gebeurde niet in een vacuüm, maar werd van begin tot het eind beïnvloed (en soms duidelijke aangestuurd) door culturele, maatschappelijke en politieke factoren. Tijdens het proces van overleveren, stond ook de ‘godsidee’ of de visie op het volk niet stil. Daardoor is er een sterke interactie tussen mondelinge en schriftelijke traditie.
Het begon met mondelinge tradities (meervoud). Op het moment dat die werden vastgelegd, was de mondelinge traditie niet voorbij, ook was die niet beperkt tot de vastgelegde tekst. Ze werkten in het begin ook heel sterk in op de teksten die waren opgeschreven. Die werden aangepast, uitgebreid etc. Maar ook het omgekeerde gebeurde. Toen er schriftelijke tradities ontstonden, begonnen die ook de mondelinge te beïnvloeden. Dit gebeurde volgens een tegengestelde glijdende schaal: Naarmate de heiligheid van bepaalde geschriften groter werd en er ‘Schrift’ kwam, nam de invloed van de mondelinge traditie op de vastgelegde teksten af. Tegelijk ging ‘de geschreven traditie’ de mondelinge traditie meer en meer beheersen en werd normatief. De traditie (mondelinge overlevering) mocht enkel nog de ‘Schrift’ correct en naar de juiste lezing doorgeven en interpreteren.
Naarmate de heiligheid van bepaalde geschriften groter werd en er ‘Schrift’ kwam, nam de invloed van de mondelinge traditie op de vastgelegde teksten af. Van toen af ging de Schrift op haar beurt de mondelinge traditie beheersen en ook normatief bepalen. De traditie kwam ‘onder de Schrift’ te staan. Steeds meer aandacht ging naar de correcte overlevering en er ontstond meer en meer discussie over ‘wat is nu eigenlijk de correctie interpretatie van de teksten’.
Legenda bij de grafische voorstelling van het onstaan (op-schrift-stelling) van de boeken van het Oude Testament.
- Jaartallen (voor het begin van de jaartelling – onderste balk inclusief de politieke machthebbers).
- De witte balk is de periode van de opschrift-stelling.
- Bij de Wet (tora) zijn ook de wetenschappelijke ‘namen’ opgenomen van tekstverzamelingen waaruit de redacteur van Genesis heeft geput.
- Bij de Profeten duidt die periode zowel op het feit dat sommige boeken profetieën bevatten van meerdere personen uit verschillende periodes (bijv. Jesaja), als op het feit dat er aan de tekst is ‘geschaafd'(van kleine wijzigingen, tot toevoegingen)
- De witte strepen duiden op de totale periode waarop de overlevering betrekking heeft.
