Hoe nìet te spreken over dit conflict
Table of Contents
Als je zelf geen Jood/Israeli of Palestijn bent, neem dan voor de variatie eens geen standpunt in. Maar gebruik je energie, gevoel, verstand om erachter te komen wat de betrokkenen in dit conflict beweegt (hùn levenswerkelijkheid, m.n. de emoties daarin). Alleen wanneer je min of meer verstaat vanwaaruit en waarom de betrokkenen handelen zoals ze handelen, kun je misschien iets betekenisvol zeggen. Al de rest is ‘ijdel’ gepraat.
EN: Tout comprendre is niet tout pardonner, maar noodzakelijke voorwaarde om überhaupt iets zinnigs te kunnen zeggen. Dus, als u na dit gedaan te hebben, toch nog iets wil zeggen…
Get the facts right
- Zorg dat je de feiten kent, en als je ze niet kent, spreek je daar dan ook niet over uit.
- Informeer je over de achtergronden, wantrouw social media (bubbels), denk niet dat je na een avondje youtube-filmpjes kijken weet hoe het zit. Echt niet. Zelfs alle feiten op een rijtje zeggen niets. (Facts are dumb, it’s the narrative frame that makes them speak). En wil je menselijk handelen verstaan, vergeet dan niet dat rationalisaties altijd achteraf komen. Gedrag heeft diepere wortels.
- Laat de shoah (holocaust) erbuiten. En deze oproep geldt voor alle partijen (als je dan toch al in partijschap vervalt)
- De systematische, geplande, geïndustrialiseerde uitroeiing van Joden (e.a.) door ze actief op te sporen, in kampen te verzamelen, te transporteren, en dan te vergassen, is echt iets anders dan wat Hamas en Israel nu doen/gedaan hebben. Hoe erg hun daden ook zijn. Om dat laatste uit te drukken werkt de vergelijking met de shoah contra-productief.
- Gaza is geen onafhankelijke staat, maar een deel van Palestina. Hamas is een terreurbeweging, die in 2007 met z’n politieke vleugel de verkiezingen in Gaza won. De Hamas-regering erkent de Palestijnse Autoriteit niet. Ik weet het: De Palestijnse Autoriteit is corrupt èn doet veel te weinig, maar het is wel de enige Palestijnse vertegenwoordiging die de VN erkent (status: waarnemer). Je moet ergens beginnen, volkenrechtelijk. Oh ja, Israel is wel erkend als staat door de VN.
- De zin: From the river to the sea impliceert een vernietiging van de staat Israel. Mocht het Hamas lukken (Palestine free, from the river to the sea – ook nog volgens hun geüpdatede handvest van 2017 = van de Middellandse zee tot de Jordaan), dan is dat dus het einde van Israel als staat. En in het liedje mag sea wel rijmen op free, maar in werkelijkheid zal het een onvrije (Islamistische) Staat zijn, zoals de facto het leven in de Gaza-strook ook nu al onvrij is. Dat de Palestijnen zelf dat nu anders beleven, doet aan de geldigheid van deze observatie geen afbreuk.
- Ik herhaal: Tout comprendre is niet tout pardonner. Dat geldt zowel voor wat Israel doet, als wat de Palestijnen doen.
Spanningen bij ons
Hamas is niet zomaar gekwalificeerd als een terroristische organisatie. Ze handelt niet als een leger (aangestuurd door een regering, verantwoordelijke minister, politiek aanspreekbaar), maar volgens haar eigen logica. De afschuw over de slachtpartij die ze op 7/10 aanrichtten, is groot bij ons, maar niet bij hen. Die slachtpartij is juist wat zij wilden doen. Intrinsiek goed. Baby’s vermoorden (niet als ‘collateral damage’, maar bewust), jonge meisjes onder gejoel op karren afvoeren (dood of levend), ouderen van dagen, kinderen met en zonder moeder afmaken of gijzelen, etc., allemaal opzettelijk. Misschien niet op die schaal maar wel in principe (toevoeging: 10/11: de Hamasleiding bevestigt dit ook publiek – ijskoud: “Zou de gelegenheid zich opnieuw voordoen, ze zouden het weer zó doen”.) Het is duidelijk: Mensenlevens tellen niet voor hen. Ze opereren bewust vanuit en in gewone wijken, nutsgebouwen, scholen. Dat zijn geen fabeltjes van Israel, ookal zal Israël overdrijven (“Il ‘y a pas de hors-propagande”). Ook de gijzelaars zijn een wapen in de strijd, om mee te chanteren. Wees ervan verzekerd: Ze zullen niet aarzelen ze te executeren als dat in hun kraam te pas komt, of als ze geen ruilwaarde meer hebben. En dat zal dan – misschien wel live – op sociale media te zien zijn. Als ik dit schrijf weeg de sympathische balans in de samenleving door naar de Gazanen (bombardementen, 1000-en kinderen dood, verminkt, gewond), maar zal de mainstream-sympathie in de media kan ook weer de andere kant op kantelen, met als gevolg dat de spanning nog hoger oploopt. Zal het mogelijk zijn de spanning te beheersen (containment), dat is de vraag? NB: de spanningen komen voort uit emotionele solidariteit, van mens tot mens (via spiegel-neuronen, als u begrijpt wat ik bedoel), beelden van slachtoffers genoeg/teveel. Deze solidariteit is goed organiseerbaar, manipuleerbaar (en dus te kapen) via de (sociale) media, op straat (demonstraties). Ze is echter niet beheersbaar en kan politiek nauwelijks vertaald worden. Er zit geen lange termijn perspectief in, geen structureel meta-denken. Joris Luyendijk deed in reeds genoemd artikel een voorstel : “Bij extreem natuurgeweld roep je de noodtoestand uit. Bij sommige vormen van menselijk geweld zou hetzelfde moeten kunnen: een soort protocol om te voorkomen dat je als samenleving wordt verscheurd. Want dat is het grootste gevaar : dàt mensen denken dat ze moeten kiezen.“Dat of ‘Israël’ gelijk heeft, of ‘de Palestijnen’. Het midden loopt leeg, terwijl beide zijden, beide polen elkaar steeds verder ontmenselijken. Met elk debat loopt de spanning tussen beide polen op. Zijn oproep is : Durf eens geen standpunt in te nemen, maar de hele problematiek te benaderen vanuit … hoe lastig ook – empathie. Anders komt er nooit zelfs maar het begin van een oplossing in zicht.
Maak het jezelf eens wat moeilijker. Neem bijv. voor de variatie eens een keer géén standpunt in….
De Palestijnen bestaan niet
- 50% van de Palestijnen heeft niets in te brengen in het beleid van Hamas. Dat zijn de vrouwen. Het is een islamitisch bewind (terwijl 20 jaar geleden de bevolking nog behoorlijk pluraal was. Er waren veel christenen, ook onder de Palestijnen).
- Van het resterende mannelijk deel van Gaza is 47% onder de 18 jaar. De volwassen mannen zijn dus maar een kwart van de bevolking. Minder dan 1% van dat kwart kan geweten hebben van de op handen zijnde slachtpartij. Die werd immers in zodanig diep geheim voorbereid dat zelfs de uitstekende Israëlische inlichtingendiensten er niet — of volstrekt onvoldoende — van op de hoogte waren.
- De steun voor Hamas was ook voor de pogrom al gezakt van 55% (verkiezingen 2006, leidend tot een islamitisch regime, de facto een dictatuur), naar onder de 25 %. Hamas liet de gewone zorg voor de mensen over aan de VN (argument: Alle Palestijnen zijn ‘vluchtelingen’. Dus de VN is verantwoordelijk voor de humanitaire voorzieningen). Hamas wijdde zich aan haar kerntaak: de organisatie van de vernietiging van de vijand, bezetter, Israel.
- De meeste inwoners van Gaza leven in armoede, hebben geen toekomstperspectief. Ze steunen wie de ‘vinger aan de kraan’ heeft als het om de toegang tot basisbehoeften van het leven gaat. (zoals Sicilianen de maffia). En natuurlijk haten de meesten de Israeli’s. Logisch. Zij zijn degenen die de openluchtgevangenis hebben gecreëerd. Er zijn ook anderen Israeli’s, dat weten ze wel, maar die zitten niet aan de knoppen. Cynisch genoeg: die woonden bijv. in de kibbutziem die door de pogrom zijn getroffen.
- Dat is de werkelijkheid achter de term ‘de’ Palestijnen.
De Israëli’s zijn sterk verdeeld
- Israel als staat is een democratie, maar lijdt al een lange periode onder politieke stagnatie: De familie Netanyahu gijzelt a.h.w. het volk, en belemmert vanuit een minderheidspositie (combi van alle ‘restgroepen’ = regering) een redelijke politieke besluitvorming. Daarbij kan het systeem gekaapt worden door ‘de helft +1’ omdat er geen geschreven grondwet is. De ultra-orthodoxe Joden (o.a. kolonisten) maken hiervan gebruik voor een illegale uitbreiding van de nederzettingen in de bezette gebieden (Westbank, de kolonisten noemen dit: Judea en Samaria). De minister van Nationale Veiligheid is een kolonist van de Westbank…
- Sinds 2020 zijn er protestbewegingen in Israel. Vanaf januari 2023 zijn er bijna wekelijks demonstraties, tot een miljoen mensen… in heel Israel. Zij eisen het vertrek van de regering Netanyahu, die de macht van het Hooggerechtshof wil inperken, zodat hij ‘zijn gang kan gaan’ in de Knesset. Zijn regeringsvorming wordt door hen beschouwd als een ‘coup’, een staatsgreep. Waarbij Netanyahu enkel geïnteresseerd is zijn eigen ‘survival’ (incl. vermijding van een rechtzaak). Niet het buitenland (die was nauwelijks geïnteresseerd), maar grote delen van Israel zelf spraken/spreken hier schande van èn spanden zich in om verandering aan te brengen.
- Er was een tijd, nog geen 20 jaar geleden, toen er elke week terreuraanslagen waren. Gewoon uitziende Palestijnen stonden bij een bushalte, en opeens ‘Boem’ bliezen zij zichzelf op. Zoiets sloopt een bevolking mentaal. Natuurlijk weten de meeste inwoners wel, dat er ook andere Palestijnen zijn, gewone mensen net als zij, maar die zijn de laatste decennia systematisch uit beeld verdwenen (buiten beeld gehouden?). En nu is dit gebeurd. In Israel is er een ‘voor/na’ 7 oktober ontstaan. Hoe daar het algemeen gevoelen (post-traumatische stress) zal evolueren is onvoorspelbaar, maar ik houd mijn hart vast.
- Ik heb ze al genoemd: de kolonisten, de ultra-orthodoxe Joden die – alleen al kwantitatief – steeds sterker wegen op het beleid. Desastreuze ontwikkeling, vinden ook de meeste Israeli’s (die helemaal niet zo religieus zijn, en als ze het al zijn, zeker niet per se conservatief, integendeel).
- Dat is de werkelijkheid achter de Israeli’s (Joden, joden, arabieren (= Palestijnen, ja die wonen ook in Israel).
West-Europa: beter ons best doen om te verstaan.
Wat daar gebeurt, werkt hier door. Gezien de vele opiniestukken, facebookposts, tweet-oorlogen, demonstraties, etc. voelt menigeen zich intens betrokken bij de Palestijnse zaak. En dat is begrijpelijk, gezien het uitzichtloos lijden, en onrecht dat Palestijnen al decennia wordt aangedaan. Anderen voelen een intense verbondenheid met het joodse volk, dat na 1000-en jaren antisemitisme en pogroms op een schaal waar Hamas enkel van kan dromen, een volgens hen echt wel veilige plek verdient. De kunst (de opgave, want met minder gaat het niet) zal zijn om beide observaties tegelijk waar te laten zijn. En dat kan. Ze kunnen echt naast elkaar bestaan in je hoofd. Ja, dan moet je wel wat harder werken, mentaal en emotioneel, maar het kan. Het moet. Immers: De grootste overwinning die Hamas kan halen, is dat zijn wijze van aan politiek-doen (= ontmenselijk de ander, enkel nog tegenstander, 100% slechterik) ook bij ons de piketpaaltjes voor het het maatschappelijk debat uitzet. Dan gaan wij mee in de logica van polarisatie en escalatie. En scheurt het ook bij ons het toch al fragiele sociale netwerk nog verder.
Hervormingsdag 2023, Dick Wursten (met dank dus aan Joris Luyendijk)