De Latijnse tekst over de Hebreeuwse woordstam ‘y-r-b’ (arab) wordt geciteerd in een commentaar op de 2de Korinthebrief dat Bach bezat (J. Olearius, Hauptschlüssel, vol V). Het citaat is afkomstig uit Elias Levita’s Hebreeuwse grammatica. Moderne geleerden zien 4 verschillende ‘woordstammen’ die hetzelfde geschreven worden. Olearius legt uit: Das Pfand, Das Angeld, der Mahl-Schatz (onderpand, aanbetaling, bruidschat). (de andere betekenissen/woorden: avond, zoet, menging)
Vertaald (Latijn) staat hier: ‘ARaB | Er is geen Hebreeuwse woordstam in de hele bijbel die zoveel betekenissen heeft als deze, nl. 11. Ik heb daar onlangs een gedicht over gemaakt voor mijn ‘grammatica boek’ (liber Bachur, sefer-ha-bachur) met 10 strofen. Het aramese woord voor ‘onderpand’, ‘aanbetaling’ , ‘voorschot’ (een onmisbare term uit de koopmanswereld) is ‘arrabon’. Dit woord (met deze betekenis) is gewoon overgenomen in het Grieks (ὁ ἀρραβών). Het komt 3x voor in het Nieuwe Testament steeds verwijzend naar… de gave van de Geest (die dus als een soort onderpand/voorschot/belofte van de toekomende zaligheid geldt.
Taalkundige achtergrond van ἀρραβών (arrābōn)
Grieks gebruik
In het Nieuwe Testament komt het woord ἀρραβών drie keer voor:
- 2 Korintiërs 1:22 – “en Hij heeft ons ook het onderpand (arrābōn) van de Geest in onze harten gegeven”
- 2 Korintiërs 5:5 – “Hij die ons juist hiervoor heeft toegerust is God, die ons het onderpand (arrābōn) van de Geest gegeven heeft.”
- Efeziërs 1:14 – “[De Geest] is het onderpand (arrābōn) van onze erfenis…”
In alle drie gevallen verwijst de context naar de Heilige Geest als onderpand of aanbetaling, waarmee onze uiteindelijke verlossing wordt verzekerd. Dit is opmerkelijk, want in het Koinè-Grieks (dagelijkse omgangstaal) wordt ἀρραβών gebruikt in zakelijke of juridische contexten. Het verwees naar:
- een eerste betaling (voorschot, als ‘garantie’ dat de rest zou volgen)
- een onderpand (iets kostbaars) of een waarborgsom (Dus geen symbolisch of vrijblijvend gebaar—eens het onderpand gegeven was, moest de volledige betaling volgen)
Semitische oorsprong
Het Griekse woord ἀρραβών is een leenwoord uit de Semitische talen—waarschijnlijk uit het Aramees of Hebreeuws.
Hebreeuws: אַרְבוֹן (ʿarāvōn) — komt voor in de Hebreeuwse Bijbel
– Genesis 38:17–20 — Juda geeft Tamar zijn zegel, halssnoer en staf als onderpand (ʿarāvōn), op grond waarvan Tamar hem later dwingen kan zijn belofte te houden.
De woordstam het semitische drie-letter-werkwoord ʿRB (ע־ר־ב): borg staan, garanderen, vermengen of verbinden (vgl. het verwante idee van het verweven van verantwoordelijkheid).
TERZIJDE: Op dezelfde wijze geschreven (zelfde woordstam) zijn ook de woorden die duiden op ‘avond’ (ereb), ‘menging’ (irbuv) en ‘zoet’ (erav). Levita weet wel dat dit los van elkaar staat, maar wil ze – als echte Joodse lezer – ook graag ‘beproeven’ op betekenisvonken die zouden kunnen overspringen van de ene naar de andere.
Het Griekse woord arrābōn in het Nieuwe Testament is dus rechtstreeks geworteld in de Hebreeuwse/Aramese wereld van onderpanden, verbonden en gegarandeerde vervulling. Het is een juridisch én relationeel begrip, niet louter economisch: wie een onderpand geeft, bindt zichzelf aan de belofte.
De pagina’s (uit Thisbi)
Her de hele tekst van Levita
Transcriptie (Hebreeuws): FOUTIEF
ערב
לא נמצא שׁרשׁ זה בכל המקרא שׁישׁ לו כל־כך
תורות כשׁרשׁ הזה כי אחד עשר לשׁונות
נמצא בו. והנה חברתי שׁיר חדש בספר הבחור של
משׁקל פיים וכתבתי כל בית מלת ערב בלשׁון אחר והוה
מקריאות ולא יכולתי להכניס בו מלת ערב מן בל ערב
לפי שהוא אין נכנס במשׁקל של זה השׁיר הגדול הנפלא
ונקח בלשׁון הערבוב בלשׁון אשכנז מישכן
ובלשׁון ישׂראל ערב בפתשׁלין ערב זנות וערב
מבואר בפוסקים:
Letterlijke Nederlandse vertaling: (ook FOUTIEF)
‘ʿArav (ערב)’
Deze stam komt nergens in de hele Schrift voor met zoveel betekenissen als deze stam,
want er zijn elf uitdrukkingen [=betekenissen] erin te vinden. En zie, ik heb een nieuw lied gecomponeerd in het boek Bachur, in rijmend metrum, en ik heb elk vers geschreven met het woord ʿarav in een andere betekenis, en het klonk goed, maar ik kon het woord ʿarav in de betekenis van bal ʿarav (avondoffer) er niet in opnemen, want het past niet in het metrum van dit grote en wonderbaarlijke lied. En het wordt genomen in de betekenis van vermenging (ערבוב), in de Duitse taal mischung (mengen), en in het Hebreeuws ʿarav in spijzen, ʿarav voor hoererij, en ʿarav wordt uitgelegd in de poskim (rechtsgeleerden).
Hier de vertaling van Fagius (die geen vertaling is, maar een eigen uitleg)
Arab ] Non inuenitur Radix in tota Biblia, quæ tot habeat significata atq[ue] hæc Radix. Undecim enim modos significandi habet. Et iam composui carmen nouum in libro Bachur, quod constat 10. bathim. Et in fine cuiuslibet metri inuenitur dictio ערבים & quæq[ue] habet suam propriam significationem, nec potui hic commode referre ערבים Cujus usus est Levit. 11. Omnis quoque corpus iuxta genus suum. Non enim conuenit cum mensuratione huius carminis. Cæterum Rabbini utuntur pro commixtione, Germ. müschen. Italicè mesch kolar, ut quum dicunt …. ערב. Item, ….. …. quorum ritus explicatur apud Causidicos.
Vertaling (Nederlands):
Arab ] Er is geen wortel in de hele Bijbel te vinden die zoveel betekenissen heeft als deze wortel. Zij heeft namelijk elf betekenismodi. En ik heb reeds een nieuw lied gecomponeerd in het boek Bachur, dat uit 10 bathim (verzen) bestaat. En aan het eind van elk vers komt het woord ערבים voor, en elk heeft zijn eigen betekenis, die ik hier niet passend kon vermelden. ערבים, zoals gebruikt in Leviticus 11: Elke raaf (oreb) ) naar zijn soort. Want het past niet bij het metrum of omvang (mensuratio) van dit lied. Verder gebruiken de Rabbijnen het voor menging, in het Duits mischen, in het Italiaans mescolar, zoals wanneer ze zeggen eruv tavshilim (menging van spijzen op de avond voor feest-shabbat). Eveneens eruv chatsarot (bord om gemengd voedsel te vervoeren), waarvan het gebruik wordt uitgelegd bij de wetgeleerden (Causidici, halachische autoriteiten).