short-bio: Joseph Hahn (1917, Bergenreichstein (Bohemen), vluchtte in 1939 naar Groot-Brittannië, waar hij als landarbeider de kost verdiende en in 1944 zijn kunststudies voortzettenaan de Slade School of Fine Art, die hij in 1938 had onderbroken. Begin 1945 emigreert hij naar de USA. In zijn werk (grafisch en talig ) zet hij zich ‘auseinander’ met de (traumatische herinnering aan) de verschrikkelijke gebeurtenissen van de 20ste eeuw. Vaak grijpt hij (onder de indruk van de atoomdreiging) naar kosmische apocalyptische taal. Toch is zijn wereld uiteindelijk niet ènkel zwart. De wereld maakt een ‘dubbel gebaar’. (= titel van zijn laatste verzameling gedichten uit 2004). – meer over Joseph Hahn
Hieronder het titelgedicht (in vertaling) met toelichting
Hier drie gedichten Duits-Nederlands.
Het dubbelgebaar van de wereld [Duitse tekst]
Tegen bloedrode horizonten
spuwt in gruwelijk astraal geraas
de staalgeschubde draak oorlog.
Lijkbleek weeklagen moeders
over hun gedode kinderen:
Strak geweven is het pronkkleed
dat Gods onverschilligheid verbergt.
Maar gestadig spreekt een pluimenmond:
Zelfs in de simpelste halm
ontsluit zich de levensgeest.
Duisternis en straal
zijn een gebaar van het leven zelf.
Boven de afgrond voltrekt zich hun dans.
Ook jij moet die volbrengen.
Nachten, open zalen,
ze lichten op, de voorhoofden der schepsels,
vlakbij klopt het hart van de wereld.
Voor wie buigt het grote gehoor,
waarom flakkert het vuur in de leegte,
en spreekt het zachte beven van de ziel?
Naar de eeuwigheid stroomt de tijd,
naar het geheel tast het menselijk fragment
en al wat leeft.
Achtergrond
Dit titelgedicht vat lyrisch het getuigenis van Joseph Hahn samen. De woorden zijn zwaar, maar de boodschap is hoopvol, juist omdat die Gebärde (het gebaar, teken, signaal, geste) dat de wereld geeft, dubbel is, Finsternis èn Strahl: Die Doppelgebärde der Welt… De dans boven de afgrond, dat beeld beklijft, een levensopdracht is het. Zelf heeft Hahn die volbracht zonder cynicus te worden. En hij zegt in dit gedicht tegen z’n lezer: Ook jij moet het doen, dansen boven de afgrond, bewust van het gevaar, het ‘dubbele gebaar’ dat de wereld maakt: diepe levenskracht en totale vernietiging tegelijk. Beide reëel, beide elkaars keerzijde. Als het lukt om wakker te worden uit de nachtmerrie van Gods onverschilligheid kan de verwondering ontstaan over de levensgeest die spreekt vanuit elke grasspriet.